Schijfopruiming, schijfoptimalisatie en defragmentatie (Windows 10)

De systeempartitie raakt tijdens de installatie en het gebruik van Windows vervuild met overbodige bestanden. Is de schijfruimte beperkt dan kunnen dergelijke bestanden beter worden verwijderd, dit wordt grotendeels automatisch uitgevoerd door Slim opslaan. Is dit niet voldoende en moet er meer ruimte worden vrijgemaakt? Er zijn nog omvangrijke (systeem)bestanden die eventueel handmatig verwijderd kunnen worden, deze worden stuk voor stuk op deze pagina besproken. Voor optimale systeemprestaties worden alle schijven geoptimaliseerd, en traditionele ‘harde’ schijven ook nog eens gedefragmenteerd. Dit gebeurt automatisch op de achtergrond, als gebruiker heb je er dus geen omkijken naar. Schijfopruiming, schijfoptimalisatie en schijfdefragmentatie kunnen de systeemprestaties bevorderen, maar verwacht geen wonderen! Zie elders op deze website voor het geval je je afvraagt waarom hier geen cleantools worden besproken.

Schijfopruiming

Windows slaat aan de lopende band bestanden op die slechts tijdelijk nodig zijn, bijvoorbeeld tijdens het internetten of bij het installeren en/of updaten van Windows en programma’s. Deze tijdelijke bestanden kunnen probleemloos worden verwijderd. Activeer bij Instellingen, onderdeel Systeem, sub Opslag link Opslaginzicht configureren de optie Tijdelijke bestanden verwijderen die niet door mijn apps worden gebruikt om bestanden die niet langer nodig zijn, automatisch door Windows te laten verwijderen. Activeer tevens de optie Gebruikersinhoud automatisch opschonen en geef bij de optie Opslaginzicht uitvoeren aan of dit dagelijks, wekelijks, maandelijks of alleen bij onvoldoende schijfruimte moet gebeuren. Hier is tevens in te stellen of (en zo ja, na hoeveel dagen) de in de prullenbak en de map Downloads aanwezige bestanden verwijderd moeten worden. Houd je hier liever zelf controle over, stel beide opties dan in op Nooit.

Gebruik je OneDrive als belangrijkste opslagplek voor je bestanden en raakt de lokale OneDrive-map op de schijf van de pc behoorlijk vol? Laat bestanden die al een tijdje niet zijn gebruikt dan automatisch uit de lokale opslag verwijderen zodat ze alleen nog in de cloud zijn opgeslagen (het icoontje dat de synchronisatiestatus aanduidt, wijzigt dan in een wit wolkje). Stel hiervoor onder het kopje OneDrive in na hoeveel dagen ongebruikte bestanden verwijderd kunnen worden. Lokaal verwijderde bestanden zijn op aanvraag weer te downloaden door op het betreffende bestand te klikken.

Bij het (her) installeren van Windows 10 of een onderdelenupdate wordt de vorige Windows-installatie bewaard in de map C:\Windows.old. Deze map, die enkele GB’s in beslag kan nemen, wordt na 10 dagen automatisch verwijderd. Is direct na een grote update toch meer ruimte nodig, voer dan een opruimactie uit met de knop Nu opruimen (de map C:\Windows.old wordt dan direct verwijderd). Controleer wel eerst of Windows nog naar behoren functioneert en of je geen persoonlijke bestanden mist voordat je op deze knop klikt!

Nog meer ruimte vrijmaken?

Wil je nog meer ruimte vrijmaken? Kijk dan ook eens naar de onderstaande bestanden en mappen. Via de Eigenschappen van een te legen map is te achterhalen hoeveel ruimte er maximaal kan worden vrijgemaakt. Door de beschikbare ruimte van de schijf na het verwijderen van bestanden te vergelijken met de oorspronkelijke vrije ruimte, kan achteraf worden bepaald hoeveel ruimte er daadwerkelijk is vrijgemaakt.

Systeembestanden opschonen

Door ongebruikte systeembestanden te verwijderen, is snel ruimte vrij te maken. Ga hiervoor naar Schijfopruiming (te openen via de zoekfunctie), knop Systeembestanden opschonen, activeer de items die je wilt verwijderen en ga akkoord met de knop OK. Laat de vermelding Office Setup-bestanden (indien aanwezig) bij voorkeur ongemoeid, deze kunnen later nog van pas komen.

C:\HIBERFIL.SYS (verborgen, even groot als het RAM-geheugen)

Zodra de computer in de sluimer- of slaapstand gaat, wordt een afdruk van het RAM-geheugen gemaakt (opgeslagen in het bestand HIBERFIL.SYS, ook wel hibernation file genoemd) waarmee de computer bij het ontwaken direct de draad weer kan oppakken. De sluimer-/slaapstand wordt vaak bij laptops gebruikt om de accu te sparen. Wordt de slaapstand uitgeschakeld, dan kan het bestand HIBERFIL.SYS net zo goed worden verwijderd (als dat nog niet was gebeurd). Dit kan flink wat ruimte besparen aangezien de afdruk van het RAM-geheugen doorgaans exact zo groot is als het RAM-geheugen zelf. Start de Windows PowerShell (Admin) (via een rechter muisklik op Start) en geef het commando POWERCFG /hibernate OFF. Is de slaap-/sluimerstand achteraf toch weer gewenst? Met het commando POWERCFG /hibernate ON kan het bestand weer in ere worden hersteld. Eventueel kan met het commando POWERCFG /hibernate –size 50 het bestand worden verkleind, tot (maximaal) 50% van het RAM-geheugen. Het uitschakelen of verkleinen van het hibernation-bestand heeft wel één nadeel: de opstarttijd van Windows wordt er negatief door beïnvloed!

C:\System Volume Information (verborgen)

Deze map is noodzakelijk voor de systeem- en bestandsherstelfunctie Systeemherstel. Systeemherstel kan voor elke schijf apart worden ingeschakeld via Instellingen, onderdeel Systeem, sub Info, link Systeembeveiliging, selecteer de betreffende partitie en wijzig de instellingen met de knop Configureren. Door het uitschakelen van de systeembeveiliging van een bepaalde schijf worden de eerder gemaakte herstelpunten (noodzakelijk voor de systeem- en bestandsherstelfunctie) verwijderd, en daarmee de bijbehorende map geleegd (de map System Volume Information zelf kan niet worden verwijderd). Wees hier wel voorzichtig mee want zonder herstelpunten is systeemherstel voor de betreffende schijf niet meer mogelijk! Nieuwe herstelpunten kunnen pas weer worden aangemaakt (met de knop Maken) nadat systeemherstel weer is geactiveerd. Als alternatief kunnen de herstelpunten ook worden verwijderd zonder de systeemherstelfunctie uit te schakelen: open Schijfopruiming (via de zoekfunctie), knop Systeembestanden opschonen, tabblad Meer opties, onderdeel Systeemherstel en schaduwkopieën, knop Opruimen. Groot voordeel van dit alternatief is dat het laatste herstelpunt wordt behouden!

C:\PAGEFILE.SYS (virtueel geheugen)

De pagefile (het 'virtueel geheugen') wordt gebruikt om het snelle RAM-geheugen te ontlasten zodra deze vol begint te lopen: gegevens worden dan tijdelijk naar het bestand PAGEFILE.SYS op de interne schijf weggeschreven zodat het RAM- geheugen beschikbaar blijft voor alle andere activiteiten. Beschikt de computer over veel RAM-geheugen (2 GB of meer) en draaien er geen programma's met een groot geheugengebruik, dan kan eventueel het virtueel geheugen worden uitgeschakeld.

C:\Windows\SoftwareDistribution

In deze map wordt de informatie voor Windows Update opgeslagen, inclusief de gedownloade en inmiddels geïnstalleerde Windows-updates. Vanwege het grote aantal updates kan deze map vrij omvangrijk worden. Wil je de map verwijderen, dan kan het zijn dat eerst de services Windows Update en Windows Update Medic Service moeten worden gestopt: klik hiervoor met rechts op de service in het onderdeel Windows Services en kies voor Stoppen. Zodra beide services zijn gestopt, kan de map C:\Windows\SoftwareDistribution worden verwijderd. Nadat Windows Update weer is opgestart, wordt de betreffende map vanzelf opnieuw aangemaakt. Tot slot moet via Instellingen, onderdeel Bijwerken en beveiliging, sub Windows Update, link Geavanceerde opties de optie Updates voor andere Microsoft-producten ontvangen tijdens het bijwerken van Windows nog worden geactiveerd zodat niet alleen de Windows-updates maar ook die van andere Microsoft-producten (zoals Office) kunnen worden gedownload en geïnstalleerd.

C:\Windows\Installer

Bij de installatie en het updaten van programma’s worden installatiebestanden in de map C:\Windows\Installer geplaatst, deze map kan daardoor behoorlijk omvangrijk worden. Het verwijderen van installatiebestanden kan echter tot grote problemen leiden wanneer ze achteraf nog nodig blijken te zijn, het is daarom verstandig deze map ongemoeid te laten. Wil je toch overbodige installatiebestanden verwijderen, gebruik dan de tool PatchCleaner (download: www.homedev.com.au/free/patchcleaner)

LET OP: De map C:\Windows\Installer is alleen zichtbaar nadat via tabblad Beeld, knop Opties, tabblad Weergave de optie Beveiligde besturingssysteembestanden verbergen (aanbevolen) is gedeactiveerd en de optie Verborgen bestanden, mappen en stations weergeven is geactiveerd

C:\Windows\Panther

Indien aanwezig bevat de map Panther bestanden die tijdens de installatie van Windows zijn gebruikt. Met name bij een upgrade-installatie met behoud van de geïnstalleerde programma’s, bestanden en instellingen is deze map al snel enkele GB’s groot. Is Windows eenmaal geïnstalleerd dan zijn deze bestanden echter niet meer nodig en kan de map, in het kader van de ruimtebesparing, gerust worden verwijderd.

C:\Windows\WinSxS

De map WinSxS bevat Windows Components, benodigd voor het installeren en updaten van Windows en Windows-onderdelen. De bestanden worden ook gebruikt voor het oplossen van opstartproblemen en voor systeemherstel (zodat geïnstalleerde updates in geval van problemen altijd weer teruggedraaid kunnen worden). Nieuwe updatebestanden worden automatisch aan de map WinSxS toegevoegd en van menig bestand worden ook nog eens meerdere versies opgeslagen, de omvang van deze map kan daardoor gemakkelijk uitgroeien tot 10 GB of meer. De meeste bestanden zijn echter op een andere locatie opgeslagen en vanuit de map WinSxS toegankelijk middels symbolische links.

Met het commando DISM  /online  /Cleanup-Image  /AnalyzeComponentStore (let op de spaties!) in de Windows PowerShell (Admin) (te openen via een rechter muisklik op Start) wordt de actuele omvang van de map WinSxS getoond en is te zien welk gedeelte afkomstig is van andere Windows-locaties. Functioneert Windows naar behoren dan kunnen de verouderde bestandsversies van Windows Update met het commando DISM  /online  /Cleanup-Image  /StartComponentCleanup  /ResetBase worden verwijderd. Verwijder deze bestanden niet met de Windows Verkenner, en al helemaal niet door ze met een symbolische link naar een andere partitie te verplaatsen, de kans is namelijk groot dat Windows Update dan foutmeldingen gaat vertonen.

C:\Program Files\NVIDIA Corporation\Installer2

Deze map met installatiebestanden voor de NVIDIA grafische kaart neemt zeer veel ruimte in beslag. Aangezien de bestanden na installatie niet meer nodig zijn, kan deze map probleemloos worden geleegd.

Prullenbak

Wellicht overbodig te vermelden, maar na het verwijderen van de nodige bestanden moet ook de prullenbak nog even worden geleegd. Dit kan met een rechter muisklik op de prullenbak op het bureaublad, optie Prullenbak leegmaken.

Schijf optimaliseren en defragmenteren

Naast het automatisch opruimen van overbodige bestanden, heeft Windows ook een functie voor het automatisch optimaliseren van de interne schijven. Bij het optimaliseren worden wijzigingen doorgevoerd die ervoor zorgen dat de schijf optimaal functioneert. Dit gaat normaal gesproken volledig automatisch, op de achtergrond zodat je er geen omkijken naar hebt. De optimalisatie kan ook handmatig worden uitgevoerd Instellingen, onderdeel Systeem, sub Opslag, link Stations optimaliseren, knop Optimaliseren (wijzig zo nodig de geselecteerde partitie), knop Optimaliseren. Via de knop Instellingen wijzigen kan het optimalisatieschema eventueel worden gewijzigd van wekelijks naar maandelijks, sluit zo nodig partities uit via de knop Selecteren.

Dit venster toont ook de mate van fragmentatie van de verschillende partities op klassieke harde schijven (zie de E:-schijf in dit voorbeeld). Als gevolg van het continu opslaan en verwijderen van bestanden bevat het schijfop­pervlak een gatenkaas aan vrije schijfruimte. Bij het opslaan van bestanden worden deze vrije ruimtes voor de voet op gebruikt, zonder daar­bij rekening te houden met de grootte. Een bestand kan zo in meerdere delen verspreid op de schijf worden opgeslagen. Omdat dit tot vertraging bij het openen leidt, is het bij traditionele harde schijven verstandig om de partities met enige regelmaat te laten defragmenteren zodat de bestanden weer netjes worden geordend. Dit regelt Windows automatisch op de achtergrond, er is dus geen alternatieve defragmentatietool voor nodig!

SSD-schijven hoeven niet gedefragmenteerd te worden. Sterker nog: het is zelfs onverstandig ze te defragmenteren! Het gaat alleen maar ten koste van de levensduur terwijl het geen enkele snelheidswinst oplevert. Windows herkent automatisch wanneer het om een SSD-schijf gaat, en zal in dat geval de schijf alleen optimaliseren (waarbij hooguit essentiële opstartbestanden naar een snel toegankelijke locatie worden verplaatst).

© 2001-2024 - Menno Schoone - SchoonePC - Rotterdam - Privacyverklaring